Inleiding
Na het broedseizoen van 2007 was het duidelijk dat we toen in Nederland te maken hadden met een superjaar voor de ijsvogels. In een publicatie daarover schreef ik: “Een fantastisch aantal en nooit eerder vertoond! Ten opzichte van het oude record uit 2005 een stijging van 59%. Het zal van de winter 2007/2008 afhangen of deze stand zich kan handhaven en of de sterk stijgende trend zich nog verder kan voortzetten”. Twee jaar later weten we hoe de achtereenvolgende winters en broedseizoenen zijn verlopen. Ja, de trend zette door en hoe! De figuur geeft een beeld van de aantallen en verloop vanaf 1995 toen met het onderzoek gestart is.
In vergelijking met eerdere publicaties is het aantal paren voor 2007 en 2008 wat aangepast. Op latere momenten kwamen nog nieuwe gegevens binnen over tot dan onbekende broedplaatsen. Het snelle herstel en de sterke toename na de laatste twee ‘Elfstedenwinters’ is goed zichtbaar. Die trend zette zich door tot het superjaar 2007 met 51 paar ijsvogels. Daarna was er in 2008 zelfs sprake van een supertopjaar. Nooit eerder zijn er in onze regio Gooi en Vechtstreek en het westelijke Eemgebied zoveel paar ijsvogels vastgesteld, een record aantal van minimaal 70 paar! Je kunt je ook nauwelijks voorstellen dat het er in de toekomst ooit meer kunnen worden. De voor ijsvogels slechte winter van 2008/2009 was er vervolgens verantwoordelijk voor dat in het broedseizoen 2009 sprake was van een geweldige daling, zeg maar een vrije val tot een aantal van ‘slechts’ 29 paar. Dat aantal ligt daarmee weer op het niveau van voor 2007. Die daling is natuurlijk opvallend maar hoort eigenlijk gewoon bij deze vogelsoort. Strenge winters waardoor het voedsel langere tijd onbereikbaar is betekent de dood voor veel standvogels. In vergelijking met 2008 waren er in 2009 in de regio 58% minder ijsvogels.
De IJsvogelwerkgroep
De IJsvogelwerkgroep wordt gevormd door mensen die zich in de regio bezighouden met het verbeteren van de broedmogelijkheden voor IJsvogels. In de loop der tijd zijn steeds meer personen hierin geïnteresseerd geraakt en daadwerkelijk mee gaan doen. Er zijn 40 - 50 personen actief. In 2009 werden op 65 verschillende terreinen in de regio niet minder dan 200 ijsvogelwanden gecontroleerd. Dit zijn allemaal plekken die door de vrijwilligers zelf zijn gemaakt om ijsvogels meer nestgelegenheid te bieden. In de regio Gooi en Vechtstreek is het aantal broedende ijsvogels daardoor flink toegenomen.
In ons land gaat het momenteel aardig goed met de soort mede dankzij veel zachte winters. In 2008 waren er naar schatting 900 - 1050 paar ijsvogels in ons land. Door de strenge winter van 2008/2009 daalde dat aantal in 2009 met circa 60%.
De ijsvogel staat op de Europese Rode Lijst van bedreigde vogelsoorten. De activiteiten van de ijsvogelwerkgroep zijn daarom nog steeds nodig.
Zie ook het meinummer (2006) van de Korhaan voor een uitgebreide beschrijving van de activiteiten van de werkgroep in de onderstaande bijlage.
Voor fotoreportage met Jelle Harder klik hier.
Op de website van de VWG zijn ook de volgende artikelen over de ijsvogel te lezen:
Waarnemingen
Waarnemingen van ijsvogels kunt u hier melden. Een overzichtskaart met de gemelde waarnemingen kunt u hier bekijken.
Publicaties
De ijsvogelwerkgroep heeft een DVD gemaakt die laat zien hoe u zelf een ijsvogelwand kunt maken. Kijk hier hoe u deze DVD kunt bestellen. In aanvulling op deze DVD is er ook een handleiding gemaakt over het maken, controleren en onderhouden van ijsvogelwanden. U kunt deze handleiding 
hier downloaden.
Nieuwsbrief IJsvogelnieuws.
De bedoeling van IJsvogelnieuws is nieuwtjes en opmerkelijke zaken die met ijsvogels in Nederland te maken hebben onder de aandacht te brengen. Speciale aandacht gaat natuurlijk uit naar informatie over het Gooi en de Vechtstreek. Deze nieuwsbrief wordt via mail verstuurd aan degene die zich hiervoor aangemeld hebben.
Hieronder kun je alle voorgaande nieuwsbrieven lezen:
IJsvogelnieuws 22 (maart 2021)
ijsvogelnieuws 21 (december 2009)
ijsvogelnieuws 19 (maart 2009)
ijsvogelnieuws 18 (maart 2009)
ijsvogelnieuws 17 (januari 2009)
ijsvogelnieuws 16 (april 2008)
ijsvogelnieuws 15 (april 2008)
ijsvogelnieuws 14 (maart 2008)
ijsvogelnieuws 13 (maart 2008)
ijsvogelnieuws 12 (februari 2008)
ijsvogelnieuws 11 (januari 2008)
ijsvogelnieuws 6 (januari 2007)
ijsvogelnieuws 5 (december 2006)
ijsvogelnieuws 4 (november2006)
ijsvogelnieuws 1 (februari 2005)
Veel gestelde vragen over ijsvogels
- Is er een verschil in het uiterlijk tussen een mannetje en een vrouwtje?
Er is één zichtbaar verschil: mannetjes hebben een geheel zwarte snavel, bij vrouwtjes is (een deel van) de ondersnavel rood/oranje gekleurd. - Wat eten ijsvogels?
IJsvogels zijn echte viseters, dat is hun hoofdvoedsel. Maar in de zomer eten ze ook wel een kikker, salamander en libellenlarve. Voedsel dat niet verteert wordt uitgebraakt als een braakbal. Een braakbal bestaat voornamelijk uit schubben en visgraatjes. - Waar broeden ijsvogels?
IJsvogels graven zelf een nestgang in een steile oever. Dat doen ze met hun snavel en poten. Aan het eind van die nestgang komt een broedkamer waarin de eieren gelegd worden. Ze gebruiken geen nestmateriaal (takjes, mos, veren, e.d.). - Hoeveel eieren leggen ijsvogels?
Meestal 4-8 eieren per broedsel. Ze broeden ongeveer 3 weken en weer 3½ week later vliegen de jongen uit. - Hoeveel keer per jaar broeden ijsvogels?
Normaal is een keer per jaar. Maar veel ijsvogels broeden ook een tweede keer en sommige zelfs drie keer. - Hoe oud worden ijsvogels?
Gemiddeld maar 2 jaar! De oudste ijsvogels werden 15 jaar. Bij veel jonge vogels is de sterfte in het eerste jaar erg hoog. Dat komt door onervarenheid en vijanden als roofvogels en marterachtigen. Ook vliegen veel ijsvogels zich dood tegen ramen en auto’s. - Hoeveel soorten ijsvogels zijn er?
Over de gehele wereld zijn er 87 soorten. In geheel Europa eigenlijk maar 1 soort, ‘onze’ ijsvogel. Maar in delen van Turkije en Griekenland kun je ook de bonte ijsvogel zien. - Hoeveel ijsvogels zijn er in Nederland?
In 2007 zijn er 579 paar ijsvogels geteld. Naar schatting waren er 650-750 paar in dat jaar. Het aantal van 2008 is nog niet bekend maar ligt naar verwachting hoger. - Is de ijsvogel een bedreigde vogelsoort?
De ijsvogel staat sinds 2004 niet meer op de Rode Lijst. De ijsvogel profiteert van een verbeterde waterkwaliteit (voedsel), beekherstel en het maken van speciale broedwanden. De soort blijft echter kwetsbaar voor winters met een lange tijd ijs. - Hoe ziet het leefgebied van ijsvogels eruit?
Kenmerken zijn: voldoende visrijk water, op de oever struiken en bomen en doorgaans een rustige omgeving. - Ik wil graag een ijsvogel zien. Hoe pak ik dat aan?
Informeer bij vogelaars of een vogelwerkgroep in welke gebieden ijsvogels worden gezien. Leer het geluid kennen via een CD of via Internet. Ga pas daarna op stap.
Een goed moment is de baltstijd in maart als de ijsvogels druk heen en weer vliegen en veel roepen. - Hoe komt de ijsvogel aan zijn naam?
Meestal lees je twee verklaringen:- IJsvogel komt van het verbasterde Germaanse woord ‘Eisenvogel’, wat ijzeren vogel betekent. Bedoeld wordt dan staal waarvan de kleur blauwachtig is, net als de rugveren van de ijsvogel.
- In de winter wordt een ijsvogel gemakkelijk gezien bij een wak in het ijs. De vogel dus die bij het ijs zit, ijsvogel.
- Zijn ijsvogels standvogels of trekvogels?
Een klein deel van onze ijsvogels trekken in het najaar zuidwaarts naar wat warmere streken. De meeste blijven echter het hele jaar hier en zijn dus standvogels. IJsvogels krijgen het in de winter moeilijk als er ijs ligt. Ze kunnen dan geen vis meer vangen. In strenge winters gaan dan veel ijsvogels dood. - Hoe kun je ijsvogels aan meer nestplaatsen helpen?
Kijk voor informatie hierover op deze site. Ga naar de homepage. In de linkerkolom onderaan zie je informatie over een DVD. Klik op het woordje hier. Op die pagina vind je informatie over een instructie DVD en over een Handleiding. - Is er nog meer informatie over ijsvogels?
Kijk voor uitgebreide informatie op site van Corné van Oosterhout.
Nadere informatie
Jelle Harder
Oude Amersfoortseweg 56
1213 AE Hilversum
06-33318985