Tussen Blaricum en Huizen ligt het natuurgebied Groeve Oostermeent. Het terrein is van postzegelformaat maar is gevarieerd met een interessante natuur, die bestaat uit een vochtig heidegebied en een droog schraal deel. De grens tussen de twee zones wordt gevormd door een enkele meters hoge steilwand, die een mooi podzolprofiel laat zien. In de kleurrijke laagjes, variërend van lichtgeel tot diepzwart, graven al enkele tientallen jaren oeverzwaluwen hun nestholtes. Hoe fraai ook, een garantie op veiligheid biedt de wand niet, integendeel: de nesten van de oeverzwaluwen worden zwaar bedreigd.

 

Oeverzwaluwen in de podzolgrond

Sinds enkele jaren heeft een vos geroken dat in de holletjes mogelijk voedsel is te vinden. Met zijn snuit komt hij niet ver, maar na enig graafwerk vergroot hij de opening en kan zo dieper doordringen. Niet bekend is of hij de eieren of de jonge kuikens opeet, of de broedende oudervogel, maar vorig jaar zijn de meeste broedsels mislukt en ook dit jaar laat hij er geen gras over groeien: al in april zijn er in de wand grote gaten ontstaan.

Uitgegraven nestopeningen

 

De vos is in dit soort gevallen de ‘usual suspect’, maar ook hond, das of bunzing zijn mogelijke daders. Om hier meer zekerheid over te krijgen is een cameraval bij de wand geplaatst om struinende predatoren op beeld vast te kunnen leggen. En, het vooroordeel blijkt in dit geval juist, middenin de nacht is een vos bij de wand betrapt.

Vos voor de steilwand (Hugo Weenen)

 

De wand wordt jaarlijks onderhouden door onze vogelwerkgroep. De gaten van het vorige jaar worden opgevuld met zand zodat de oeverzwaluwen bij terugkeer uit Afrika weer een redelijk strakke wand aantreffen. Ook is de grond aan de voorzijde van de wand verdiept om het predatoren moeilijker te maken de nestholtes te bereiken.

Kennelijk is dit niet afdoende geweest en weet de vos door op zijn achterpoten te staan de afstand tot de nestopening te overbruggen. De vraag is of we door ons zwaluwvriendelijke onderhoud van de wand de oeverzwaluwen verleiden tot een broedpoging die bij voorbaat gedoemd is om te mislukken. Dat is natuurlijk niet de bedoeling en daarom is het plan geopperd om schrikdraad onder de wand te plaatsen om de vos op afstand te houden. In de Eempolder worden door het Collectief Eemland vergelijkbare vossenrasters geplaatst rond de weidevogelrijke plasdras-weilanden.
Niet voor niets hebben we als doelstelling om in het wild levende vogels te beschermen en daarin past het niet om de vogels in een ecologische val te laten lopen. En niet alleen de oeverzwaluwen worden gepredeerd, maar ook de ijsvogel die dit jaar vergeefs in de wand heeft genesteld.

IJsvogels voor de steilwand

 

Aan de andere kant, hoe ver moeten we gaan in het beschermen van vogels? In de mensenwereld willen we iedereen veiligheid bieden _daarom hebben we ons de rechten van de mens aangematigd_ , maar voor andere diersoorten geldt nog steeds de Darwinistische regel van de survival of the fittest. Het kiezen van een juiste nestelplek is een belangrijk fitheidscriterium. De steilwand van de Groeve stelt de zwaluwen voor een natuurlijke keuze, namelijk waar ze hun nestholte zullen graven. In dit geval, en dit zal meestal zo zijn, levert een nestholte hoog boven de grond voordeel op. We zien dat deze nesten in de Groeve Oostermeent tot nu toe worden gespaard. Maar, kies je een te hoge plek, dan dreigt het gevaar dat de vos de nestkamer van bovenaf uitgraaft. Voor de vogels is dit een dilemma en ook voor ons als beschermer is het lastig om grip te krijgen op de dynamiek tussen predator en prooi, nog los van de principiële vraag of verdere maatregelen gewenst zijn.
Niet al onze leden zullen hetzelfde denken over de beste aanpak. De vogelwerkgroep zal in overleg met het Goois Natuurreservaat bekijken of er extra beschermende maatregelen worden genomen of dat we een meer passieve lijn volgen.

 

Dirk Prop
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.