Het is nog donker als ik op 9 november om 7.10 uur aan de rand van het Eemmeer bij de Hardewijkerweg op de uitkijk ga staan. Ik doe mee aan de telling van slaapplaatsen van ganzen die twee maal per jaar door SOVON wordt georganiseerd. Rob Baars zit 10 km westelijker op de uitkijk bij het Naardermeer. Hieronder een kort verslag.

Eempolder (Dirk Prop)

Van de Gooise ganzen die we overdag in de weilanden zien grazen, weten we eigenlijk niet goed waar ze de nacht doorbrengen. Meer in het algemeen is bekend dat ganzen voor de nacht een plek opzoeken waar ze niet overrompeld kunnen worden door een Vos of een andere grondpredator, en dat ze hier meestal een grote waterplas voor uitkiezen. Gelet op de omvang en de ligging zou het Eemmeer zeker in aanmerking komen.

Ik hoor direct al het geluid van ontwakende ganzen: het hoge gejank van de Kolgans, het rauwe geluid van de Grauwe Gans en het beschaafde gegak van de Brandgans. De vogels zitten echter niet op het water maar in de polder! Als het lichter wordt, zie ik dat de ganzen zich op twee plaatsen geconcentreerd hebben, in de Kampen en in de Maatpolder. Ook al zitten ze op land, ze hebben toch affiniteit met water, want ze hebben twee laaggelegen, plasdrasse weilanden uitgekozen. Het feit dat ze in de polder blijven en niet de moeite nemen om 's nachts naar het water in het Eemmeer te vliegen of, nog verder, naar de Oostvaardersplassen, geeft aan dat ze zich hier veilig voelen. Niet vreemd eigenlijk, want Natuurmonumenten bestrijdt de Vossen hier om de weidevogels te beschermen. De ganzen kunnen dus rustig overnachten in hetzelfde terrein waar ze overdag ook foerageren.

Ik zie hoe de Grote Zilverreigers uitzwermen vanuit hun slaapplaats aan de oever en zich in kleine plukjes over de Eempolder verspreiden op zoek naar muizen en waterdieren. Ook vliegen telkens groepjes Smienten voorbij die neerstrijken in het Eemmeer. Hoewel ze (gelukkig) niet geteld hoeven te worden, is dit interessant om te zien. Hun dag-nacht ritme is namelijk omgekeerd aan dat van de ganzen. Ze foerageren 's nachts op natte weilanden en verzamelen zich in de vroege ochtend op open water, waar ze de rest van de dag ronddobberen.

Zo heeft elke soort zijn eigen strategie om de verliezen als gevolg van predatie te beperken. Dit resulteert dan in de vroege ochtenduren in een levendig pendelverkeer tussen de slaap- en foerageerterrein en vice versa. Door het weidse landschap is dit in de Eempolder allemaal mooi waar te nemen.

Al met al heb ik de volgende aantallen geteld:

• Kolgans 3400
• Brandgans 430
• Grauwe Gans 630

Naardermeer (Rob Baars)

Zaterdagochtend vanaf 7 uur heb ik me geïnstalleerd bij het Naardermeer, bij de bankjes van de Machine. Zicht over het Groote Meer en onzichtbaar achter de bomen het Spookgat. Helaas mis gegokt, want ik telde slechts 79 vertrekkende Grauwe Ganzen op het Grote Meer, en bijna 100 Kolganzen vanaf het Spookgat. Ruim drie kilometer verderop zag ik een wolk van kleine stipjes opstijgen en naar het westen vertrekken: geschat 2000 Kollen ergens rond de spoorbaan vanaf de Wijde Blik, Veertig Morgen en/of mogelijk het Kooimeer. Het was bekend dat de ganzen op het Naardermeer nogal onvoorspelbaar slaapgedrag hebben, en wisselend op een of meer van de plassen bivakkeren. Een simultaantelling van twee of drie personen is voor de volgende keer het beste.
Gelukkig was er vanaf mijn post wel te zien dat vanaf de Grote Zilverreiger-slaapplaats op het Spookgat minstens 12. Zillies vertrokken. Een groep van 20 Nijlganzen trok voorbij, die vlakbij moet hebben geslapen evenals een fikse groep van ruim 150 Kramsvogels. Om 8.15 vond ik het mooi geweest, en was slechts een paar minuten natgeregend.

Tot slot

De slaaptrek van ganzen is een dynamisch gebeuren, dat van dag tot dag en nacht tot nacht kan verschillen. Om een beter totaalbeeld te krijgen is het daarom belangrijk dat we ook de komende jaren blijven tellen. We (subgroep Avifauna) zijn van plan de groep watervogeltellers binnen ons werkgebied bij elkaar te brengen zodat we informatie uit kunnen wisselen. We gaan binnenkort een bijeenkomst organiseren om te bespreken hoe we dit het beste in kunnen vullen. We zijn op zoek naar vrijwilligers die hier aan mee willen doen. Je hoeft geen ervaren slaapplaatsteller te zijn, voor zo ver die al bestaat, maar enige vogelkennis is wel vereist. Meld je aan bij Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Je krijgt dan op korte termijn bericht over de bijeenkomst.

Subgroep Avifauna, waterwildtellingen